سیم کشی ساختمان یکی از اصلی‌ترین عملیات در آماده‌سازی ساختمان‌ها محسوب می‌شود که برای دستیابی به یک نتیجه‌ی مطلوب، باید تمام استاندارهای لازم و ضروری آن رعایت شود و طبق اساسنامه‌ی اجرایی و مقررات، سیم کشی و شبکه‌ی برق ساختمان انجام شود. سیم کشی ساختمان بایستی توسط افراد متخصص صورت گیرد، چرا که ارائه‌ی نقشه‌ی صحیح برق‌رسانی و اجرای درست آن، نیازمند تجربه و تخصص است و اگر برقکار در به انجام رساندن آن دچار خطا و اشتباه شود، برای ساکنان مشکلات دائمی را بوجود خواهد آورد؛ به‌خصوص چون که دسترسی به بسیاری از بخش‌های داخلی ساختمان پس از سکونت، مشکل است. همچنین این کار باید به‌گونه‌ای انجام شود که مطابق استانداردها باشد و در صورت بروز مشکل طی سال‌های بعد، متخصصان دیگر بتوانند به عیب‌یابی و رفع آن بپردازند.
از جمله مشکلاتی که در صورت عدم سیم‌کشی مناسب ممکن است رخ دهد، می‌توان عدم قرارگیری پریز و کلیدهای برق در جای صحیح، احتمال آسیب به وسایل برقی، افت ولتاژ و مشاهده‌ی خرابی‌های زیاد و … را نام برد. بنابراین حواستان باشد که انجام این کار را به یک شرکت قابل اعتماد و افراد معتبر و متبحر، بسپارید. همچنین خرید سیم و کابل استاندارد را از سیم و کابل کسری انجام بدهید تا از کیفیت متریال نیز مطمئن باشید.
مدل های مختلف سیستم برق کشی ساختمان
هنگام آموزش گام به گام سیم کشی ساختمان، می‌توان متوجه شد که مدل‌های مختلفی برای سیم کشی برق در ساختمان‌ها وجود دارد و نیاز است تا بر اساس شرایط ساختمان، کاربرد و قدمت نوع مناسب آن انتخاب شود. انواع این سیم‌کشی‌ها به دو روش روکار و توکار انجام می‌شود که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم:
سیم کشی روکار
در سیم کشی روکار اقدام به قرار دادن همه سیم‌ها و اتصالات روی سطح دیوار می‌کنند؛ به عبارتی در این مدل سیم کشی می‌توانیم همه سیم‌ها را به راحتی مشاهده کنیم. در حال حاضر استفاده از این سیم کشی کمتر متداول است و ممکن است آنها را در برخی کارگاه‌ها و کارخانه‌ها یا ساختمان‌های قدیمی دیده‌باشید. هنگامی که مبحث آموزش گام به گام سیم کشی ساختمان بررسی می‌شود، افراد متخصص در این زمینه به منظور دسترسی راحت‌تر به اتصالات و سیم‌ها اقدام به سیم کشی روکار می‌کنند. این کار جذابیت بصری ندارد اما باعث می‌شود تا در کمترین زمان بتوان هرگونه نقص فنی و مشکل به وجود آمده را برطرف کرد.
سیم کشی توکار
سیم کشی توکار روشی رایج تر است که در آن اقدام به قراردادن سیم زیر گچ و سیمان می‌کنند. در حال حاضر اکثر برقکاران در ساختمان‌ها از این روش استفاده می‌کنند زیرا زیبایی محیط را حفظ کرده و باعث افزایش ایمنی می‌شود. در این روش نیاز است تا از سیم‌های چند لایه استفاده شود تا پس از مدتی قرار گرفتن زیر گچ و سیمان از بین نرود. به این منظور می‌توان از سیم و کابل کسری که از کیفیت و استحکام بسیار خوبی برخوردار است، استفاده کرد.
نقشه سیم کشی ساختمان به روش توکار
در کل سیم کشی ساختمان به دو روش روکار و توکار صورت می گیرد. که در این بخش می‌خواهیم نقشه و روش اجرای سیم کشی توکار را مورد بررسی قرار دهیم.
سیم کشی توکار نسبت به روکار شایع تر و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد که در واقع این روش در همه‌ی پروژه‌های ساختمانی اداری، تفریحی و… کاملا مناسب و رایج است. این نوع سیم کشی جلوه‌ی زیبا و ظریفی را به ساختمان می‌دهد و نیز باعث امینت خانه می‌شود. در سیم کشی ساختمان به روش توکار همانطور که از نامش پیدا است از زیر گچ، دیوار و در اصل از زیرکار (داخل دیوار)، سیم عبور داده‌می‌شود. این نوع سیم کشی در پنج مرحله، اول نقشه کشی و اندازه‌گیری، دوم ترازبندی و علامت‌گذاری، سوم شیار کندن، چهارم قراردادن لوله و سیم‌ها و در آخر نصب تابلو برق، کلید و پریز و اتصالات، انجام می‌گردد.
برای آماده کردن مرحله‌ی زیر ساخت در روش سیم کشی توکار، به نصب تابلو‌ی برق و قوطی نیاز است، که پس از آن وارد مرحله سیم کشی و اجرای مدار‌های الکتریکی می‌شویم. در این قسمت نیازمند به وسایلی از جمله فازمتر و فنر سیم کشی که هر کدام به ترتیب برای مشخص کردن فاز نول و عبور سیم از درون لوله‌ی برق استفاده می‌شوند، هستیم.
تفاوت سیم کشی موازی و سری
طی یادگیری آموزش گام به گام سیم کشی ساختمان نیاز است تا از تفاوت سیم کشی موازی و سری اطلاع پیدا کنید. در مورد این موضوع باید بگوییم که سیم کشی سری و موازی دو روش متفاوت جهت اتصال دستگاه‌ها به یکدیگر هستند. با سیم کشی سری دستگاه‌ها را به صورت پشت سر هم و به ترتیب به یکدیگر متصل می‌کنند. به گونه‌ای که جریان برق از داخل یک دستگاه به دستگاه دیگر منتقل می‌شود. اما در سیم کشی به صورت موازی دستگاه‌ها به طور موازی به یک منبع برق وصل شده و هر کدام از دستگاه‌ها به طور مستقل از دیگری عمل می‌کند.
از دیگر تفاوت‌های بین دو نوع سیم کشی که در هنگام آموزش سیم کشی ساختمان و در زمان خرید سیم و کابل پرتو الکتریک باید به خوبی بدانید، این است که در سیم کشی سری، جریان الکتریکی فقط قادر است از یک مسیر عبور کند. بنابراین اگر یکی از تجهیزات الکترونیکی مانند لامپ‌ها بسوزد جریان الکتریکی قطع شده و همه لامپ‌ها خاموش می‌شوند. یکی دیگر از تفاوت‌های سیم کشی موازی و سری این است که در سیم کشی سری ولتاژ تقسیم می‌شود ولی جریان ثابت می‌ماند. اما در سیم کشی موازی ولتاژ ثابت، و جریان متفاوت است.
نقشه کشی برق ساختمان
نقشه کشی برق داخلی ساختمان یکی از موارد مهمی است که برقکاران و مهندسان رشته برق باید به آن مسلط باشند. به طور کلی نقشه کشی شامل قسمت‌های مختلفی مانند سیستم‌های صوتی و روشنایی، کلید و پریز، تلفن، سوکت برق، کولر آبی و…. است که باید با دقت تمام انجام شود. به همین دلیل نیاز است تا این کار به افراد با تجربه و متخصص در این زمینه سپرده شود. نقشه‌های سیم کشی برق از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند که به طور کلی شامل موارد زیر هستند:
- پلان‌ها
- نمودار
- تابلوها
- نمودارهای رایزر
- جزئیات
- توضیحات
علاوه بر این، هنگام نقشه کشی برق ساختمان نیاز است تا به مقررات ملی ساختمان نیز توجه شود. امروزه برای آموزش گام به گام سیم کشی ساختمان معمولا همه جزئیات نقشه کشی برق در ساختمان‌ها بررسی می‌شود. بنابراین نیاز است تا افراد برقکار و متخصص در این حوزه موارد مهم را در نظر بگیرند. اولین و مهمترین مبحث در مورد سیم کشی ساختمان این است که:
- در روش روکار می‌توانیم از سیم‌های بدون واسطه یا بدون قرار دادن آنها داخل لوله‌های مخصوص استفاده کنیم.
- در روش توکار به استفاده از سیم‌های چند لایه نیاز داریم و باید آنها را به صورت مستقیم درون لوله خرطومی با شیارزنی قرار دهیم.
در حال حاضر شاهد وجود انواع نقشه برق در ساختمان هستیم که مهمترین آنها شامل موارد زیر است.
- نقشه حقیقی
- نقشه مسیر جریان
- دیاگرام فنی و تک خطی
- نقشه فرمان
- نقشه مدار قدرت
- دیاگرام مونتاژ
- نقشه خارجی
- نقشه ترمینال
- دیاگرام سیم کشی تابلو برق اصلی
- کنتور ۲۵ آمپر تک فاز
- کلیدهای اتوماتیک
- کنتورهای مشترک ۲۵ آمپر
- فیوزها
انتخاب و خرید سیم و کابل مناسب
همواره در حوزه آموزش سیم کشی ساختمان انتخاب و خرید سیم و کابل مناسب اهمیت ویژه‌ای داشته‌است. در زمان خرید انواع اتصالات باید بهترین و مناسب‌ترین نوع آن را انتخاب کنید. هنگام خرید و انتخاب سیم و کابل باید به نکات مختلفی دقت کنید. برای مثال کیفیت و جنس هادی را در نظر بگیرید و از سیم‌هایی با قدرت انتقال بالا استفاده کنید. همچنین توجه کنید سیم‌ها کاملاً سالم باشند. دقت داشته‌باشید هر سیم مسی با هر قطری مناسب خرید نیست؛ مخصوصاً اگر قطر آن زیاد باشد. در زمان خرید و انتخاب سیم و کابل باید یک فروشنده معتمد مانند فروشگاه اینترنتی سیم و کابل البرز الکتریک نور را انتخاب کنید.
همچنین قبل از خرید متراژ و طول مورد نیاز از سیم‌ها را در نظر بگیرید تا بر اساس نیاز خود این محصول را خریداری کنید. موضوع مهمی که باید در زمان خرید و انتخاب این تجهیزات در نظر بگیرید، کیفیت و سالم بودن آنها است؛ زیرا در زمان سیم کشی ساختمان می‌توان متوجه شد که ایمنی سیم و کابل از اولویت بیشتری نسبت به موارد دیگر مانند قیمت یا ضخامت برخوردار است.
انواع سیم در سیم کشی
از هر لحاظ (کاربرد صحیح، عدم بروز مشکل، انتخاب مقرون به صرفه و …) برای اجرای صحیح و استاندارد سیم کشی ساختمان،آشنا بودن با انواع سیم لازم است. از انواع سیم مورد استفاده در سیم کشی ساختمان می‌توان به پنج نوع افشان، نیمه افشان، تک رشته‌ای، دو رشته‌ای و مفتولی اشاره کرد که در ادامه به بررسی کلی هر کدام می‌پردازيم.
- افشان: این سیم از کنار هم قرار گرفتن چند رشته هادی بهم پیچیده و عایقی که معمولا از جنس pvc است، تولید می‌شود. این سیم از انعطاف‌پذیری بالاتری نسبت به انواع مفتولی و نیمه‌افشان برخوردار است.
- نیمه افشان: تعداد رشته سیم‌هایی که در نیمه افشان به کار رفته از افشان کمتر بوده، اما سطح مقطع بیشتری دارند.
- مفتولی: NYA نشانه سیم مفتولی است که آن را با این حرف نشان می‌دهند. این سیم حاوی یک رشته هادی است که همانند افشان و نیمه افشان با عایق پوشانده می‌شود. این نوع سیم‌ها به علت عدم برخورداری از انعطاف مناسب، برای جاهایی که نیاز به خم‌شدگی و انعطاف است، چندان مناسب نیستند؛ اما از آنجایی‌که فرم‌دهی و ایستادگی بهتری دارند، برای استفاده در تابلوهای برق و توزیع‌کننده‌ها، کاملا مناسب هستند.
- تک رشته‌ای: نوع دیگر دسته‌بندی سیم‌های برق به تک یا دو رشته‌ای بودن آنها، مربوط می‌شود. معمولا از سیم‌های تک رشته‌ای برای برق‌کشی توکار ساختمان استفاده می‌شود. برای این منظور و مشخص بودن سیم‌ها، طبق استاندارد، برای فاز از سیم رنگ مشکی، برای نول از سیم رنگ آبی و برای ارت از سیم به رنگ سبز و زرد استفاده می‌شود.
- دو رشته ای: اما سیم دو رشته‌ای را در سیم کشی روکار مورد استفاده قرار می‌دهند.
ابزارهای لازم برای سیم کشی ساختمان
اگر می‌خواهید سیم کشی ساختمان را یاد بگیرید نیاز است تا با ابزارهای لازم و ضروری جهت سیم کشی ساختمان آشنا شوید. از مهمترین و ضروری‌ترین ابزارها برای سیم کشی ساختمان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- سیم لخت کن
- پیچ گوشتی
- انبر دست
- چسب برق
- اره
- سیم چین
- آچار
- فازمتر
- کاتر
- آچار آلن
- چکش دو شاخه
- اسکنه
- چراغ قوه
- مته
- متر
- فنر سیم کشی
تمام افرادی که در این حوزه کار می‌کنند، باید تمامی این لوازم را همراه خود داشته‌باشند. علاوه بر این، برای یادگیری تمامی مباحث این حوزه، نیز بهتر است تمام ابزارها را تهیه کنید تا در مواقع ضروری بتوانید از آنها استفاده کنید.
مراحل سیم کشی ساختمان
اگر مایل به آموزش سیم کشی ساختمان هستید باید بدانید که این کار مراحل مختلفی دارد. در ادامه توضیحات بیشتری در مورد مراحل برق کشی ساختمان، تلفن، آنتن و نصب کلید و پریز در اختیار شما قرار می‌دهیم.
آموزش سیم کشی برق ساختمان
برق کشی ساختمان دارای مراحل مهم و حساسی است که شما باید آنها را به ترتیب در نظر داشته و انجام دهید؛ این مراحل عبارت است از:
- ترسیم نقشه
- اندازه و خط تراز
- کنده کاری
- قوطی گذاری
- لوله گذاری
- سیم کشی
- سربندی
- نصبیات
آموزش سیم کشی تلفن ساختمان
در مورد مراحل سیم کشی تلفن ساختمان می‌توانیم به ترتیب زیر عمل کنیم:
- در مرحله اول باید جعبه تلفن را که کابل تلفن از بیرون منزل وارد آن شده‌است پیدا کنید. اگر جعبه تلفن نبود می‌توانید سیم تلفن منزل را مستقیماً به سیم تلفن ورودی خانه متصل کنید.
- مرحله دوم باید درب جعبه تقسیم را باز کنید و در داخل جعبه، سوکت‌های اتصال و جفت‌های پیچ و پایه را مشخص کنید. این جفت‌ها شامل یک پیچ قرمز و یک پیچ سبز هستند؛ بهتر است قبل از سیم کشی اقدام به جدا کردن خط شرکت مخابرات کنید.
- در مرحله سوم به وسیله قیچی یا سیم چین پوشش بیرونی کابل را ببرید تا دو جفت سیم قرمز و سبز مشاهده کنید. توجه داشته‌باشید باید حدود نصف اینچ از سیم‌های مشاهده شده را لخت کنید.
- حال پریز تلفن جدید دارای یک پیچ است که شما باید پیچ تلفن را باز کرده و دو رشته سیم تلفن را به دو عدد پیچ و مهره‌ای که داخل پریز وجود دارد متصل کنید. سپس درب پریز را ببندید.
بر اساس طرح منزل و اتاق‌ها، مسیر کابل تلفن را در جایگاه معین قرار دهید.
- در این قسمت باید با کمک یک دریل سوراخی در قسمت خارجی دیوار یعنی جایی که کابل از منزل خارج می‌شود کنید و سپس از کنار دیوار از محل پریز تا جعبه تلفن، کابل را بکشید.
- سپس در مرحله بعد یک دایره کوچک در پایین جعبه ایجاد کنید و از داخل سوراخی که ایجاد کردید سیم را به بالا بکشید. اکنون از قسمت پشت پین لولا در قسمت چپ سیم را رد کنید تا در جای خود محکم شود. اکنون کابل را از قسمت پشتی لولا بکشید تا به پایه و پیچ‌های قرمز و سبز متصل شوند؛ شما باید در این مرحله پیچ‌ها را کاملاً باز کنید.
- سپس هر کدام از سیم‌ها را در خلاف جهت عقربه‌های ساعت میان سیم دور پایه و واشر بپیچید تا سیم قرمز به پایه پیچ قرمز و سیم سبز به پایه پیچ سبز متصل شود. در مرحله بعد سوکت را دوباره متصل کرده و درب جعبه را محکم ببندید.
- در مرحله آخر اقدام به متصل کردن خط شرکت مخابرات از سوکت جدا شده نمایید. برای این کار باید با مخابرات تماس گرفته و از آنها بخواهید تا خط تلفنتان را فعال کنند.
سیم کشی آنتن
هنگام بررسی و آموزش گام به گام سیم کشی ساختمان معمولا سیم کشی آنتن نیز بررسی می‌شود. این کار به دو صورت روکار و توکار انجام می‌شود که آنها را به شما معرفی می‌کنیم.
سیم کشی آنتن به صورت روکار
برای سیم کشی آنتن به صورت روکار شما باید آنتنی که خریداری کرده‌اید را از روی دیوار به محل نصب آنتن در پشت تلویزیون هدایت کنید. همچنین به سیگنال‌های دریافتی توجه کرده و آن را تقویت و تنظیم کنید. پس از اینکه تنظیمات ضروری در تلویزیون را انجام دادید، صفحه نمایش تلویزیون شما شفاف و نمایان می‌شود. در مرحله بعد نیاز است تا کابل را به منظور محافظت داخل داکت قرار دهید. در نهایت نیز تقویت کننده آنتن را به برق وصل کنید تا آنتن آماده کار شود.
سیم کشی آنتن به صورت توکار
مراحل سیم کشی آنتن به صورت توکار به شرح زیر است:
- تهیه کردن نقشه مکان قرارگیری پریزهای آنتن
لوله گذاری برای آنتن
سیم کشی آنتن
نصب پریزها
در نظر داشته باشید تمامی موارد باید به صورت مرحله‌ای و توسط افراد باتجربه و متخصص انجام شود تا مشکلی برای سیم کشی آنتن به وجود نیاید.
سیم کشی و نصب کلید و پریز
مراحل سیم کشی کلید و پریز با کادر تک خانه و دو خانه به صورت زیر انجام می‌شود:
کلید و پریز تک پل
- برای سیم کشی کلید و پریزهای تک پل باید به مراحل زیر توجه داشته باشید:
- تشخیص سیم‌های برق
- نصب مکانیزم پریز برق
- نصب کادرهای کلید و پریز تک پل
- وصل کردن فیوز برق
کلید و پریز دو پل
- مراحل سیم کشی و نصب کلید و پریزهای دو پل نیز به صورت زیر انجام می‌گیرد:
- تشخیص سیم‌های برق
- نصب مکانیزم کلیدهای روشنایی
- اتصال کادر دو پل
- وصل کردن فیوزهای برق
مهم ترین اصول سیم کشی ساختمان
برای اینکه یک برقکار ساختمان بتواند در سیم کشی ساختمان کارش را بصورت حرفه‌ای و تمیز انجام بدهد لازم به ذکر است که باید به یکسری اصول مهم توجه و آنها را رعایت کند. در این بخش می‌می‌خواهیم این اصول را مورد بررسی قراردهیم.
- یکی از مهمترین اصول قرارگیری پریزهاست که از نظر پراکندگی در بخش‌های مختلف خانه وضعیت مطلوبی داشته باشند و ارتفاع آنها از سطح زمین نیز برای پریزهای برق، آنتن و تلفن در حد 40 سانتیمتر از سطح زمین، مناسب است.
- برای کلیدهای مربوط به چراغ‌ها نیز بایستی‌که محل قرارگیری کلیدها مناسب و نزدیک به چراغ باشد و ارتفاع آن نیز 110-120 سانتیمتر. همچنین برای عدم دسترسی کودکان، پریزهای برق را نیز بهتر است در این ارتفاع وصل کرد.
- نزدیک بودن بیش از اندازه‌ی سرپیچ‌ها به سقف و یا کف خانه استاندار نیست و باید در جای مناسب ساختمان نصب شوند.
- رنگ سیم‌ها در سیم‌کشی مطابق با استاندارد صورت گیرد، تا عیب‌یابی ساده‌تر باشد.
نکات ایمنی مهم در سیم کشی ساختمان
هنگام آموزش سیم کشی ساختمان ممکن است یکسری نکات ایمنی به شما آموزش داده‌شود. شما باید آنها را به خوبی یاد بگیرید تا در هنگام کار کردن بتوانید آنها را به کار ببرید و از ایجاد مشکلات و آسیب‌های جدی جلوگیری کنید. در ادامه برخی مهمترین از نکات ایمنی مهم در سیم کشی ساختمان را توضیح می‌دهیم:
- به خوبی محیط کار را بررسی، و از سیم کشی در نزدیک لوله‌های آب یا مکان‌های مرطوب خودداری کنید.
- برای سیم کشی ساختمان همواره از افراد متخصص کمک بگیرید.
- قبل از شروع به کار از لباس‌ها و تجهیزات مناسب استفاده کنید.
- جهت حفظ ایمنی از ابزارهای مناسب و باکیفیت استفاده کنید.
- در هر شرایطی فاصله استاندارد را رعایت کنید.
- قبل از پایان کار و اجازه دادن جهت دسترسی عمومی، سیم کشی را بررسی کنید تا از سالم بودن تمام قسمت‌های آن مطمئن شوید.
- از قرار دادن سیم تلفن و برق در یک لوله پرهیز کنید.
- در زمان انجام کار از لوله‌های شکسته استفاده نکنید.
- برای لوازم و تجهیزات برقی که مصرف بیشتری دارند از فیوز جداگانه استفاده کنید.
- ارتفاع تمام کلیدهای روشنایی و پریزها را در فاصله استاندارد قرار دهید.
اشتباهات رایج در سیم کشی ساختمان
یک سری اشتباهات رایج در سیم کشی ساختمان وجود دارد که شما در زمان آموزش گام به گام سیم کشی ساختمان باید آنها را در نظر بگیرید تا در هنگام کار کردن با آنها، با مشکل مواجه نشوید. برخی از مهمترین اشتباهات عبارتند از:
- استفاده از وسایل و تجهیزات نامناسب، قدیمی و فرسوده
- اتصال سیم‌ها در خارج از جعبه‌های اتصال
- استفاده نادرست و کوتاه کردن سیم‌ها
- استفاده از پریز سه شکاف بدون توجه به اتصال سیم به زمین
- نصب اشتباه قطع کننده مدار
- نصب کردن جعبه‌های برقی نزدیک مواد اشتعال زا
- سیم کشی بدون گیره و بست
- عدم رعایت استانداردهای لازم
- کمک گرفتن از افراد غیر متخصص و بی‌تجربه
